Ostro czy nieostro – krótki kurs fotografii dla początkujących w odcinkach

Głębia fotografii, czyli krótko o wartości przysłony i jej znaczeniu w fotografii

krótki kurs fotografii dla początkujących w odcinkach

„Każdy, kto wykona nieostre zdjęcie, powinien być postawiony przed sadem” to tytuł bardzo przewrotny. Autorem tego stwierdzenia był w latach 30. XX wieku znany amerykański piktorialista Edward Steichen. W tamtych czasach uważano, że w fotografii ważniejsza jest precyzja niż artyzm. Aparaty fotograficzne były na tyle niedoskonałe, że tylko profesjonalistom udawało się wykonać ostre ujęcia. W dzisiejszych czasach, gdy budowa aparatu poszła mocno do przodu, nawet za pomocą smartfonu można zrobić zdjęcie „ostre” w całym kadrze. Paradoksalnie jednak nie każdy może teraz uzyskać rozmycia np. tła za fotografowanym obiektem.

Dlaczego tak się dzieje?

Zacznę od tego, czym jest „ostrość” fotografii. Jest nią wrażenie, że punkty obrazu w kadrze zostały dokładnie (wyraźnie) odwzorowane. W rzeczywistości mamy do czynienia z obszarem, w którym obiekty są odbierane jako ostre. Mówimy tu o głębi ostrości. Możemy uzyskać dużą głębię ostrości (wszystko widzimy wyraźnie) lub płytką (z rozmyciami poza lub przed obiektem głównym). Od czego to zależy?

Na głębię ostrości obrazu wpływa kilka parametrów: 

– wybór przesłony obiektywu (przysłona decyduje o wielkości otworu w obiektywie, przez które wpada światło potrzebne do zarejestrowania zdjęcia)

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Rys. przysłona obiektywu

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Rys. wpływ przysłony obiektywu na głębię ostrości

ogniskowa obiektywu (szerokokątny obiektyw ma głębię większą niż teleobiektyw)

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Rys. wpływ ogniskowej obiektywu na głębię ostrości

wielkość matrycy zapisującej obraz (kliszy) („pełna klatka” daje dużo płytszą głębię ostrości niż kompakt, więc trudno jej użyć do fotografii makro, a łatwo do portretu)

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Rys. wpływ wielkości matrycy aparatu na głębię ostrości

odległość od fotografowanego obiektu (w makrofotografii głębia ostrości potrafi mieć tylko kilka milimetrów, a ostrość ustawia się manualnie, gdyż autofokus się „gubi”).

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Rys. wpływ odległości od fotografowanego obiektu na głębię ostrości

Głębia ostrości jest jednym z głównych środków wyrazu w fotografii i najłatwiej jest ją regulować za pomocą przysłony obiektywu.

Im większy otwór względny przysłony (a mniejsza liczba przysłony 1/f), tym płytsza głębia ostrości (większe rozmycie obrazu). Mniejszy otwór (wyższa liczba przysłony 1/f), tym głębia większa (obraz wyraźny w większej części kadru).

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Rys. wpływ przysłony obiektywu na głębię ostrości

Pamiętaj: w przypadku niewielkiej matrycy (aparaty kompaktowe, smartfon), głębia ostrości jest bardzo duża i uzyskanie rozmycia tła jest prawie niemożliwe.

Ostrość obrazu nie układa się też równo przed i za obiektem (wyjątek makrofotografia). Sięga ona na 1/3 przed punkt ostrości (ustawienia autofokusa) i 2/3 za ten punkt. Im bardziej przymknięta przysłona (mniejszy otwór w obiektywie), tym bardziej te granice się od siebie odsuwają i więcej widzimy „ostro”

.ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Rys. zakres głębi ostrości

Jak to wykorzystać w praktyce? Gdy chcesz mieć ostry pierwszy plan (np. trawy na wydmach i ostry drzew i faktury piasku (wyraźny) z tyłu, przymknij przysłonę przynajmniej do f 8 i ustaw punkt ostrości autofokusa kawałek dalej niż pierwsze trawy na pierwszym  plenie (na poniższym zdjęciu punkt autofokusa ustawiłam na środkowej kępce trawy (w 1/3 kadru od dołu).

No dobrze. Dość teorii, a teraz praktycznie.

Kiedy nieostry obraz jest „dobry”?

  • gdy Ty, jako autor fotografii świadomie tak zdecydujesz np. gdy uzyskujesz rozmyte tło za obiektem głównym (portret, reportaż, krajobraz),

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

  • gdy chcesz pokazać ruch w fotografii i rejestrujesz obraz za pomocą długiego czasu naświetlania (mniej światła, to dłuższy czas – rejestrujesz obiekty ruchome jako rozmyte i przesunięte),

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

  • gdy chcesz wydobyć ruchomy obiekt z kolorowego tła – tzw. panoramowanie (obiekt i obiektyw aparatu poruszają się równocześnie – obiektyw śledzi poruszający się obiekt, a tło jest nieruchome, ale na fotografii rozmazuje się w kolorowe pasy)

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

  • gdy chcemy pokazać wrażenie „pulsującej” głębi (zooming – podczas fotografowania przy dłuższym czasie naświetlania powoli przekręcamy zoom w obiektywie w jedną stronę).

ArtPozytywni warsztaty fotografii od podstaw Gdańsk

Kiedy brak ostrości nie jest dobry? 

Gdy chcemy pokazać fotografowany obiekt w sposób ostry (wyraźny) i „poruszymy” obraz z powodu zbyt słabego oświetlenia (za długi czas wykonywania zdjęcia w stosunku do naszych możliwości utrzymania aparatu lub smartfona bez poruszenia).

Co jest wg mnie najważniejsze w fotografii? Świadome fotografowanie. Później  przychodzi czas na eksperymenty i łamanie zasad, ale o tym innym razem ?

 

Autor: Katarzyna Maczyszyn

Rys. KMBranding Katarzyna Maczyszyn

Jeśli jesteś zainteresowany/a nauką fotografii od podstaw, zapraszam na najbliższe ArtPozytywne warsztaty fotograficzne w Gdańsku. Więcej informacji znajdziesz tutaj